Vanmorgen mocht ik een uiterst boeiende lezing bijwonen van Dr. Ankie Hoefnagels, lector van Global Minds at Work, met als titel “Kunst als balsem tegen polarisatie: Het slechten van de empathiemuur”, Museum Valkenburg.
Het onderwerp van de lezing raakt me diep, wat de reden was dat ik erbij wilde zijn. Bovendien wilde ik ook de tentoonstelling van Ans Repkes – “In dialoog” bekijken.
Het toeval wilde dat ik vanochtend al een blog over dit onderwerp geschreven had, waardoor ik nu een sterke verbinding kan leggen.
De titel van het blog: “Herinnering aan Menselijkheid: De Kracht van Kunst in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens”.
Op die koude decemberdag in 1948, te midden van de verwoesting en het leed van een wereld verscheurd door die oorlog, rees een sprankje hoop op in de vorm van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Op 10 december van dat gedenkwaardige jaar omarmde de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties deze historische verklaring als een stralend symbool van menselijke waardigheid te midden van duisternis en chaos.
De verklaring markeerde een monumentale stap voorwaarts, een collectieve belofte om de fundamentele rechten en vrijheden van alle individuen te beschermen, ongeacht afkomst, geloof of achtergrond. Het was een plechtige herinnering aan de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, een tijd waarin de mensheid haar diepste duisternis en wreedheid had getoond.
Maar waar staan we bijna een eeuw later in het licht van diezelfde verklaring? Hebben we werkelijk geleerd van het verleden, of zijn we verdoofd door de tand des tijds en de eisen van het moderne leven?
Het lijkt erop dat het besef van de waarde van menselijk leven langzaam vervaagt. In plaats daarvan zien we de opkomst van verdeeldheid, haat en xenofobie. De krachtige idealen van de Universele Verklaring worden overschaduwd door egoïsme, nationalisme en een groeiend gebrek aan empathie voor onze medemens.
Maar te midden van deze sombere realiteit blijft één waarheid onwankelbaar: geweld, haat en wraak zijn nooit de oplossing. Ze leiden ons slechts verder de duisternis in, weg van het licht van menselijke vooruitgang en harmonie.
Het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om de geest van de Universele Verklaring levend te houden, om te streven naar een wereld waarin de rechten en waardigheid van elk individu worden geëerd en beschermd. Onze kracht ligt niet in verdeeldheid, maar in eenheid; niet in haat, maar in liefde voor elkaar als medemensen.
Laten we, te midden van nieuwe spanningen en conflicten, vasthouden aan de essentie van menselijkheid die in de Universele Verklaring is vastgelegd. Laten we de woorden koesteren die ons herinneren aan onze gemeenschappelijke menselijkheid, en samenwerken om een wereld te creëren waarin vrede, gerechtigheid en respect voor alle mensen heersen.
Dat is de belofte van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Laten we ervoor zorgen dat het niet slechts een document uit het verleden is, maar een leidraad voor onze toekomst.
Net zoals Max Richter’s meesterwerk “Voices” resoneert met de boodschappen van de Universele Verklaring, zo spreken ook andere vormen van kunst tot ons in deze uitdagende tijden. Kunstenaars over de hele wereld gebruiken hun creativiteit om een boodschap van hoop en solidariteit te verspreiden, van schilderijen die de schoonheid van diversiteit vieren tot gedichten die oproepen tot vrede en verzoening.
In een wereld waar verdeeldheid lijkt te regeren, herinnert kunst ons eraan dat we meer gemeen hebben dan dat ons scheidt. Het biedt een gemeenschappelijke taal die grenzen overschrijdt en harten opent. Laten we daarom kunst koesteren als een baken van licht in deze donkere tijden, en ons laten leiden door de kracht van creativiteit en menselijkheid om een betere wereld te creëren voor iedereen.
Met kunst als onze gids en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens als ons kompas, kunnen we de weg vinden naar een toekomst waarin vrede, rechtvaardigheid en menselijke waardigheid zegevieren over verdeeldheid en haat.
En daar had dr. Hoefnagels het dus ook over, het empatisch vermogen van de mens. Het trainen van de empathiespier. Of zoals de onlangs te vroeg overleden primatoloog, Frans de Waal zei: “Empathie is een vredespil!”