Kerstgedachte

Het jaar gaat langzaam ten einde, de langste nacht hebben we net gehad en het zijn de laatste dagen voor Kerst. De meeste cadeautjes moeten nog worden gekocht, van alles nog worden gedaan, de tijd vliegt voorbij. Kon je die klok maar even stil zetten.

Tijd.

Tijd is een bijzonder iets. Je kunt tijd meten door met een horloge de tijd in de gaten te houden. Maar we kennen het allemaal, op het moment je op een belangrijke uitslag van een examen of iets belangrijks aan het wachten bent, kan de tijd niet snel genoeg gaan en duren minuten uren en uren zelfs maanden. En op het moment dat je een bijzondere gebeurtenis beleeft is het in een oogblink weer voorbij. Dus die horloges en klokken zijn enkel nodig om te plannen. Afspraken te maken. Zo laat, op die dag, op dat uur. Maar de tijd ermee vangen kun je niet.

De echte tijd komt vanuit het hart. Als je bewust van het moment kunt genieten, er echt even bij stil staat, dan zul je merken dat tijd dan geen rol meer speelt. Het zelfs lijkt dat er een zee van tijd is, want tijd bestaat niet meer, het is enkel het nu. Dat moment. Later komt later. Wat geweest is, is geweest.

Bewust het moment ervaren en luisteren naar je hart, naar de omgeving waar je bent, goed kijken naar alles om je heen, ruiken, horen. Het voelen van je eigen lichaam. Even tot jezelf komen. Op de plaats. Rust.

Is dat niet wat we allemaal zouden willen?

Gewoon jezelf zijn, in het hier en nu. Niet te veel nadenken over later. Nee, nu!

Nu is het moment om te leven. Nu is het de kans om er voor te gaan. Nu is nu!

Dus het maakt niet uit om die uren te tellen en straks die laatste 10 seconden bewust te tellen. Tien, negen, acht, zeven, zes, vijf, vier, drie, twee, één, een gelukkig nieuw jaar.

Elke seconde bewust zijn van vooral alles wat jou lief is, de fijne mensen om je heen, het dak boven je hoofd, de warmte om je heen, hier bewuster van zijn, dat pas geeft een gelukkig nieuw jaar.

In de hectiek van de dag verliezen we vaak onszelf, maar net door regelmatig even er bij stil te staan, letterlijk en figuurlijk stil te staan, daardoor zullen we meer en meer onszelf gaan vinden.

Ik wens ieder hele fijne bijzondere momenten, met vooral de mensen om je heen die je lief zijn. Geniet van al dat moois je gegeven is.

Om van daaruit een waanzinnig mooi nieuw jaar tegemoet te gaan zien.

Een gelukkig nieuw jaar!

Kunst vanuit het hart

Kunstproject Heelmeesters 2018

De gezondheid speelt een steeds grotere rol in ons leven. De levensverwachting neemt toe, mede ook omdat we ons steeds bewuster worden van wat goed of slecht voor ons is.

Naast de lichamelijk gezondheid, speelt er ook steeds meer de vraag over de zin (en onzin) van dit leven. Kunst kan hierbij een middel zijn om als spiegel voor de geest te dienen en een diepere betekenis aan dit leven geven.

Hoe mooi is het om aan dit kunstproject te mogen deelnemen waarin twee werelden, gezondheidswetenschappen en de kunstwereld elkaar letterlijk ontmoeten in een gesprek. Een gesprek dat als eindproduct een kunstwerk geeft, waarin emotie, kennis en kunde terug te vinden zijn.

Hoe bijzonder is het om te zien dat mijn in persoonlijke reis de twee beroepen, kunstenaar en audioloog zich steeds meer beginnen te vinden in al die kunstprojecten die op mijn pad voorbij gekomen zijn.

Art meets Science loopt als een rode draad door dit hele verhaal, een verhaal dat ik ooit hoop met jullie in boekvorm te mogen delen. Een boek waarin ik de mooie toevallige momenten op papier kan delen, met de kunstwerken die op dit pad gevormd werden ter illustratie in het boek.

Niet enkel verhalen die leuk zijn om te lezen, maar nog meer hoop ik dat die verhalen een inspiratie mogen gaan zijn voor velen in dat mooie leven dat ons allen gegeven is. De talenten die iedereen heeft te mogen ontdekken. Want het is ongelofelijk dat als je er echt over nadenkt, dat elk persoon op zich een uniek exemplaar is op deze aardbol. Niemand is exact hetzelfde, ieder individu is een gave op zich.

Kunst als een middel om zonder woorden emoties te delen. Gevoelens die ons sterken in moeilijke tijden, kracht die ons kunst kan geven op momenten in ons leven waarin woorden te kort schieten en onze ogen de poort zijn naar onze ziel. Een schilderij ons diep van binnen kan raken, al is het maar bijna één kleur op dat grote doek die onze ogen streelt.

Horen, zien en voelen, ooit de naam van het tinnitusprogramma welk wij nu ontwikkeld hebben, waarbij net die zintuigen, horen, zien en voelen van belang zijn om te ervaren dat het leven zó mooi kan zijn. Bewust te ervaren dat geluiden, kleuren en gedachten elk moment van ons leven binnenkomen en dat het genieten van al dit altijd kan op het moment dat men zich hier echt bewust van wordt.

Maar sterker nog, het wezenlijke blijft voor onze ogen onzichtbaar, want enkel met ons hart kunnen we echt zien. (Uit de kleine Prins, Antoine des Saint Exupery).

Daarom is kunst van zo’n grote waarde, omdat kunst het hart kan raken. Het hart van het leven.

Laaggeletterdheid anno 2018

Laaggeletterdheid. Het niet kunnen lezen en schrijven. 13% van de Nederlandse bevolking, 17% hier in Zuid Limburg. Zeventien procent!

Bij toeval had ik een aantal weken geleden een echtpaar op mijn spreekuur. Beide net de tachtig gepasseerd. Ik heb er even goed over moeten nadenken hoe ik dit gesprek hier publiek kon gaan beschrijven met alle respect voor deze bijzonder lieve mensen. Rekening houdend met hun privacy.

Een heel fijn gesprek dat ik hier graag wil delen, omdat ik er weer zo veel van geleerd heb.

Mevrouw komt op mijn spreekuur met ernstige tinnitusklachten (oorsuizen). Vooraf aan dit gesprek heeft de echtgenoot al een hele nette brief geschreven, waarin hij aangeeft dat zijn vrouw analfabeet is en het daar heel moeilijk mee heeft en of we in het gesprek het hier dan ook niet over willen hebben. Vanuit de brief spreekt al zo veel liefde voor zijn vrouw. Tussen de regels door lees ik ook hoeveel moeite de laaggeletterdheid al jaren heeft gekost.

Met respect voor dit verzoek ben ik dan ook in het gesprek in eerste instantie hier niet op in gegaan. Maar gedurende mijn uitleg over tinnitus komt er één belangrijk aspect aan de orde en dat is het limbisch systeem. Hét deel van ons zenuwsysteem waarin emoties, angsten, bezorgdheden en irritaties naar voren komen. Om dit complexe systeem inzichtelijk en begrijpbaar te maken in een Jip en Janneke taal, teken ik altijd een glas. Gewoon een eenvoudig glas. Ooit geleerd in een Duitse tinnituskliniek, vandaar das Glas der Lebensakzeptanz.

Ik teken dit glas elke week zo’n 6 tot 8 keer, zo’n 45 weken per jaar, en dat al ongeveer 16 jaar lang, dus in totaal al meer dan 4000 keer. Het glas op de foto. Dat verhaal zit er dus standaard in.

Elke keer is dit glas hét moment waarop voor veel mensen één belangrijk deel van het verhaal duidelijk wordt; dat tinnitus een symptoom is, een gevolg is en niet de bron. Dat er dus iets onder ligt.

Ik gebruik steeds dezelfde voorbeelden die het glas vullen:

Het lichaam. Iemand kan pijn hebben in het lichaam, ziek zijn, bezorgt zijn over de gezondheid van het lichaam, moe zijn, lichamelijk of geestelijk.

Het werk. Een hele leuke baan kan een hele uitdaging zijn en fijn, maar kan toch veel energie vragen. Zelfs het hebben van géén baan kan veel stress geven. Het met-pensioen-zijn en oppasoma of oppasopa zijn, om de kinderen te helpen, kan ook veel energie kosten en kopzorgen geven.

Zo ook de thuissituatie, de familie, ik geef allemaal voorbeelden en het glas loopt langzaam vol. Het loopt te vol, het loopt over en dat is het moment waarop alles te veel wordt. Dan komt de tinnitus ook nog om de hoek kijken, dé druppel die het glas helemaal laat overlopen. Herkenbaar voor zo veel mensen.

De trigger, het moment mensen vaak nog heel goed kunnen herinneren. “Toen die avond, dat was net te veel, toen ontstond mijn tinnituslast”.

Dit verhaal is ook zo herkenbaar voor deze twee lieve mensen tegenover mij. De man pakt zijn vrouw bij haar hand vast, zij al met tranen in haar ogen. En hij bevestigend knikkend naar haar en toen naar mij. En zei, dat het nu wel duidelijk was waar echt het probleem ligt: Het niet kunnen lezen en schrijven.

Het was oké om het er even over te gaan hebben.

Jaren hadden ze al van alles geprobeerd om het te leren, maar het lukte steeds niet. Te veel stress. Bang vooral dat mensen om haar heen heel boos zouden worden, omdat ze er nooit over gesproken heeft.

Terwijl het probleem voor haar net zó belangrijk is en zij er nooit over heeft durven te spreken. Ook bang dat dorpsgenoten het te weten komen en haar voor dom gaan uitmaken. Bang dat ze buitengesloten wordt. In een sociaal isolement raakt. En deze angst wordt gevoed door negatieve ervaringen die er in het verleden zijn geweest. Zelfs een keer in de gezondheidszorg dat iemand vanuit de verpleging verbaasd reageert met geen enkele emotie van begrip; “Kunt u niet lezen en schrijven?!”.

Ze barste in tranen uit. Ze werd liefkozend getroost door haar man. Zo mooi om die liefde te zien. Boven de tachtig en dan zo fijn om te zien hoe ze met elkaar omgaan. Zo veel begrip, respect en geduld naar elkaar toe. Zo bijzonder om hier getuige van te mogen zijn.

Mijn hart brak en ook ik kan m’n tranen amper nog bedwingen, omdat het mij diep raakt. Tot dan was laaggeletterdheid voor mij altijd een onbekend probleem geweest, maar nu pas besefte ik de impact die laaggeletterdheid op iemands leven kan hebben.

Een nog zo onbekend probleem, waarbij ik er van overtuigd ben dat een hele generatie met deze angst anno 2018 nog steeds rondloopt. Mensen zelfs die we kennen, we vaker zien, maar waar we het niet van weten.

Vooral de generatie geboren in of net zo na de oorlog, 1940 en later, waarin wel school was, maar de kinderen die toen eigenlijk extra aandacht in de klas nodig hadden die niet kregen. Kinderen die toen zelf zo druk waren en snel afgeleid en daarom achteraan in de klas werden gezet. Hoogbegaafdheid bestond toen nog niet, dyslexie was een woord waar niemand ooit van had gehoord. Al met al een tijd waarin met enige slimheid ook het onderwijssysteem gepasseerd kon worden om maar niet te hoeven leren lezen en schrijven. Voor dat moment natuurlijk even heel fijn, want het probleem werd zo ontlopen. Na schooltijd een leefwereld om niet te hoeven lezen of schrijven, een job waarin vooral hard werken succes brengt en lezen en schrijven niet nodig zijn of met kleine trucjes te verbloemen. Later een partner die alle lees en schrijfaktiviteten kon overnemen om zo samen oud te worden.

Maar er dan nu kleinkinderen komen met mobieltjes en die met opa of oma willen whatsappen. Allerlei smoesjes worden bedacht om er steeds onderuit te komen, maar de angst en schaamte elk jaar net groter wordt. Want stel de echtgenoot die steeds tot steun is geweest valt weg en alle administratie komt op die ene persoon terecht?

En zo zijn er heel veel in onze omgeving die elke dag proberen om dit taboe te vermijden. Het uit de weg gaan, het slim kunnen verbergen. Bang voor wat er allemaal gebeuren kan. En niet alleen ouderen ook jongeren die heel slim zijn om het te verbloemen en de angst het er over te hebben steeds groter wordt.

Ik weet nog niet hoe, maar we zouden een ding duidelijk moeten kunnen maken, schaamte of angst is niet nodig. Laten zien dat het vooral anders kan gaan, dan wat zij in gedachte hebben, dat laaggeletterdheid niet iets is wat op hun persoonlijke kennis en kunde is terug te voeren, maar een gevolg is van kansen die zij waarschijnlijk niet hebben of hebben gehad. Dat het net een groot respect verdiend om in deze tijd, waarin communicatie een van zo’n vanzelfsprekendheid is, om dan dit op zo’n onzichtbare manier geheim te kunnen houden. Dat we het volkomen begrijpen dat het zo moeilijk is om er voor uit te durven komen, maar het bespreekbaar maken met vooral de mensen die hun lief zijn, zo veel opluchting kan geven en rust. Dat leren lezen niet meer een doel hoeft te zijn en andere oplossingen in deze moderne tijd mogelijk zijn.

Ik geef ze terug dat op het moment dat hun kleinkinderen weten dat opa of oma niet kan lezen en schrijven, de kinderen zich ten eerste zelf bewust worden hoe zoiets vanzelfsprekend als kunnen lezen en schrijven, niet zo vanzelfsprekend is. Maar nog belangrijker dat net die kleinkinderen vaak zo vindingrijk zijn dat opa of oma steun en respect krijgen die met geen woorden te beschrijven zal zijn.

Dat woorden woorden zijn, maar er voor elkaar kunnen zijn een van veel grotere waarde is, dan al die jaren vol angst en schaamte die er helemaal niet hoeft te zijn.

Sterker nog die angst laat enkel zien hoe belangrijk dit voor ze is. Hoe groter vaak de angst is des te meer waarde datgene waar men bang voor is is.

Ik ga dit echtpaar nog zien, ik hoop vurig dat ik hun mee mag gaan nemen in de kans die wij ze kunnen bieden vanuit ons centrum. Collega’s van taal, welke jaren onderzoeken en begeleiding hebben gegeven aan kinderen met taal- en spraakproblemen, dyslexie, lees- en schrijfmoeilijkheden kwamen erachter dat ook bij veel ouders herkenning werd uitgesproken en vragen ontstonden of er voor volwassenen ook hulp mogelijk was.

Sinds twee jaar kan nu ook bij onze collega’s van taal gespecialiseerde diagnostiek voor volwassenen plaatsvinden. Ik hoop dat daarmee een start gemaakt kan worden om in ieder geval dit probleem bespreekbaar te maken en er samen met geliefden en familie een oplossing gevonden kan worden.

Meer informatie hierover?

(Nu ik dit teruglees 2022 is dit hele product bij de collega’s taal niet meer. Geld. Zucht. Maar wie weet, nieuwe mensen nieuwe kansen, dus mocht er toch interesse zijn, stuur me een bericht en ik kijk of ik collega’s van toen nog kan bereiken.)

Via een persoonlijk bericht kan ik dat uiteraard toesturen.

En dit bijzondere koppel ik mocht ontmoeten, de heer drukte mijn hand stevig vast en bedankte mij van harte. En mevrouw vroeg of ze mij een dikke knuffel mocht geven. Zo dankbaar voor dit bijzonder mooie gesprek.

Ik dankte beide voor alles wat zij mij gegeven hadden. Het inzicht wat er echt toe doet in dit leven, er voor iemand kunnen zijn. En de vanzelfsprekendheid die wij hebben bij het lezen en schrijven, die voor velen niet zo vanzelfsprekend is.

De dankbaarheid die zij mij kenbaar maakte, de ferme handdruk, die stevige knuffel, met geen pen te beschrijven. Waar geen woorden voor nodig zijn!

Info over dyslexie programma voor volwassenen

NOS bericht over rapport CBS

Vandaag (18 december 2017) akkoord gekregen om dit bericht te mogen publiceren. Beiden waren blij verrast dat ik überhaupt de moeite genomen heb om dit verhaal op te schrijven en te willen delen in de hoop anderen te helpen.