Langzaamaan was ze volledig doof geworden. Een cochleair implantaat was uiteindelijk de oplossing voor het verbeteren van het spraakverstaan overdag. Maar in bed moest het hoorhulpmiddel uit. Lastig slapen als je met dat oor op het kussen ligt. In bed was ze dus weer volledig doof. Dat was het moeilijkste. Het niet meer kunnen horen van net die zachte geluidjes van haar man, die vroeger zo fijn waren, maar net bij het meest intieme moment in de relatie, nu die geluiden het meest gemist werden. Er over kunnen praten was moeilijk, sowieso het onderwerp alleen al.
Het is een enorm taboe, sex én gehoorverlies. Nog weinig over geschreven. Terwijl sex een basisbehoefte kan zijn in een relatie.
Beide zijn onderwerpen waarover moeilijk gesproken wordt, omdat het zeer gevoelige onderwerpen zijn. Persoonlijk en heel intiem.
Een gehoorverlies is moeilijk, omdat het er langzaam insluipt en het jaren duurt voordat het echt een groot probleem wordt. En als het een probleem is, is niet duidelijk dat er een gehoorverlies is. Je kunt aan niemand zien hoe slecht die hoort. Daarbij is er in de loop van de tijd binnen een relatie een manier ontwikkeld om met elkaar te communiceren, die heel “normaal” is. De één staat in de keuken met de wasemkap aan, de ander zit in de woonkamer met de TV aan. Vroeger met beide een perfect normaal gehoor een luistersituatie die kan, maar met een licht hoogtonenverlies zo na je vijftigste, waarbij een hoortoestel nog net niet nodig is, is elkaar goed verstaan vanaf die afstand zeker niet meer mogelijk. Vrijwel iedereen verwacht dat dat nog steeds kan. Hoe vaak ik dit voorbeeld in mijn spreekkamer geef, een koppel voor me zit en er zo’n herkenning is van deze situatie, zelfs al bij de lichte gehoorverliezen die we bijna allemaal hebben op middelbare leeftijd, laat staan dat daar een verworven gehoorverlies nog eens bij komt.
Onbegrip in het elkaar letterlijk niet kunnen horen sluipt er langzaam in. Dat het tussen de lakens, op de slaapkamer in het donker steeds moeilijker communiceren wordt, omdat je eenvoudig elkaars lippen niet meer ziet, is dan eigenlijk een vanzelfsprekend gevolg. Het mondbeeld kunnen zien is een must om bij een licht gehoorverlies überhaupt nog iets te kunnen verstaan. In het donker gaat spraakafzien zeker niet meer lukken. Lieve, zacht gesproken woordjes die steeds minder te horen zijn, en daarmee blijft een reactie hierop uit. De ander denkt dat deze reactie of beter gezegd geen reactie een reactie is, maar de lieve woordjes zijn gewoon niet gehoord, een gehoorverlies is de kern van dit probleem, welke echter niet bewust is bij geen van beide partijen.
Hét probleem is namelijk dat de persoon die steeds minder gaat horen, zelf niet hoort wat die niet meer hoort. En de gesprekspartner die spreekt niet kan zien wat de ander niet hoort. Het valt enkel die mensen op die zich hier bij toeval bewust van zijn. Geluiden die bijvoorbeeld voorheen nog duidelijk hoorbaar waren bewust weggevallen zijn. Te denken aan vogels die fluiten, het tikken van een klok, krekelgeluiden op vakantie in Frankrijk, windgeruis van bladeren in bomen, op het moment dat iemand bij toeval aangesproken wordt dat die geluiden er zijn en net dat moment een bewustwording is bepaalde geluiden niet meer te horen, gaan we langzaam checken of het gehoor nog in orde is. Het zijn meestal zachte onbenullige geluiden die eerst wegvallen en daarom niet opvallen.
En net bij sex kunnen deze zachte geluiden, o zo belangrijk zijn. De ademhaling van je partner, waarin je kunt horen dat deze sneller gaat, het een teken kan zijn dat je partner het fijn vindt en zo een versterkende prikkel kan zijn bij sex. Maar meestal begint het ook met zachte geluidjes, een kusje in de nek. Lieve woordjes in het oor. Of tijdens het vrijen zachtjes met woorden aangeven wat lekker is.
Tranen in haar ogen, omdat het moeilijk is het er überhaupt over te hebben. De goede woorden te vinden om dit alles te verwoorden. Aan te durven geven hoe belangrijk net die hele zachte geluiden voor haar zijn.
Dit gesprek ging mij aan het hart. Ik zag hoe moeilijk dit onderwerp voor haar was, met name ook als daar gehoorproblemen nog eens bij komen die moeilijk te peilen zijn. Dit is zo herkenbaar voor velen, daarom is sex én gehoorverlies net iets wat meer aandacht mag krijgen. Niet enkel voor de slechthorende zelf, ook voor de partner. Ik zie allemaal factoren die een grote rol spelen, net bij die combi, sex én gehoorverlies. Het er over hebben is een eerste stap om samen oplossingen te vinden. Het begint bij het bewust zijn hoe belangrijk die in eerste oogopslag onbelangrijke geluiden in de relatie voor elkaar kunnen zijn. Maar deze geluiden zijn zo vanzelfsprekend dat het niet duidelijk is hoe belangrijk ze zijn. Net als de ademhaling die je van jezelf hoort, het slikgeluid van de buis van Eustachius in je keel. Meer dan honderd keer per dag slik je, je hoort het wel, het geluid bereikt je auditieve cortex, maar het valt niet meer op. Slik nu maar eens bewust en hoor wat er allemaal in je keel en oren gebeurt. Geluiden die je normaal helemaal niet bewust hoort, maar er wel degelijk zijn. Zo ook die zachte geluidjes tijdens sex.
Sex is zo dicht bij jezelf, zo intiem dat het ontzettend belangrijk is er met respect en veel geduld hét er gewoon over te kunnen hebben.
Op het spreekuur vraag ik er niet naar, denk zelfs dat geen van mijn collega’s er standaard naar vraagt. Mochten er collega’s zijn die dit wel doen, dan hoor ik dat graag. Het zou wellicht een standaard vraag moeten gaan zijn op ons spreekuur: “Zegt uw partner wel eens lieve woordjes tegen u?”. Zeker waar de partner bij het gesprek aanwezig is, kan dit een moment zijn om het er even over te gaan hebben. Deze op het eerste oog onnozele vraag kan een ijsbreker zijn voor een belangrijk gesprek. Met meteen ook de mogelijkheid om uitleg te geven hoe belangrijk het voor de partner kan zijn die minder hoort. Met respect voor elkaar, een taboe gewoon bespreekbaar maken.
Intiemer kan een relatie niet gaan zijn, het moment het mogelijk is in woorden deze basisbehoefte te kunnen bespreken. Het er samen over te hebben. Bewust er van te worden en samen naar andere creatieve oplossingen te gaan zoeken. En die zoektocht kan zelfs héél leuk en spannend gaan zijn.
In plaats van zachte geluidjes, vooral tast gebruiken. In plaats van woorden, die lichte intieme aanraking van elkaar. En op het moment beide weten dat dit een alternatief gaat zijn, krijgt die subtiele aanraking ook een nog veel sterkere betekenis en kan net dit een trigger gaan zijn voor het begin van de opwinding.
Verlichting, elkaar kunnen zien, de slaapkamer niet geheel donker laten zijn, maar een klein romantisch lichtje laten branden, zo’n klein lampje in het stopcontact kan misschien al voldoende zijn om elkaars gezicht te kunnen zien. Een lampje dat gewoon als het donker is altijd brand, want moet je iets gaan doen om het lichtje aan te maken, kan daardoor die spontaniteit verloren gaan. Net die blik in de ogen, zegt vaak meer dan duizend woorden.
Het allerbelangrijkste is, het er samen over te durven hebben. Samen te bespreken wat de ander mist of net lekker vindt. Misschien nog van het grootste belang om vooral vanuit eigen gevoel aan te geven wat fijn is. Het positief te benaderen.
Geen verwijt naar elkaar, maar net kijken of er alternatieven zijn die beide prettig vinden.
Dit artikel hieronder zette mij aan het denken om dit blog vandaag te schrijven:
https://www.vice.com/nl/article/7xgdnq/hoe-het-is-om-seks-te-hebben-als-je-gehoorschade-hebt
