Chronische pijn blijft een van de meest uitdagende aandoeningen in de klinische praktijk. Een transdisciplinaire aanpak, die zowel exposure therapie als Acceptance and Commitment Therapy (ACT) omvat, blijkt bijzonder effectief te zijn.
Tijdens een recent symposium over deze behandelmethoden werd het boeiend duidelijk hoe deze veelzijdige benadering zich heeft ontwikkeld, met notabene historische wortels in Hoensbroek, Adelante.
Opvallend was de belangrijke rol van Nederlandse onderzoekers tijdens het symposium, die waardevolle inzichten deelden over de ontwikkeling van exposure therapie en ACT bij de behandeling van chronische pijn. Hun presentaties onderstreepten innovatieve strategieën en benadrukten het belang van exposure en ACT in het bevorderen van psychologische flexibiliteit en acceptatie.
Het Fear-Avoidance Model en Chronische Pijn
Een centraal thema tijdens het symposium was het fear-avoidance model (Johan Vlaeyen, 2000), dat uitlegt hoe pijn kan leiden tot angst, wat op zijn beurt vermijding van bewegingen of dagelijkse activiteiten veroorzaakt. Deze vermijding verergert uiteindelijk de pijnervaring en creëert een vicieuze cirkel.
Onderzoekers uit Duitsland, de Verenigde Staten, Zweden en Nederland legden duidelijk de nadruk op de sociale impact van vermijdingsgedrag en toonden aan hoe het terugtrekken uit dagelijkse activiteiten—met name sociale interacties—kan leiden tot toenemende invaliditeit en de fysieke en psychologische pijnmechanismen verder kan versterken.
Deze transdisciplinaire invalshoek benadrukt het belang van expertise uit verschillende velden. Chronische pijn vraagt niet alleen om medische en psychologische interventies, maar ook om fysieke revalidatie en sociale ondersteuning. Door samen te werken met verschillende disciplines—van fysiotherapie en psychologie tot zelfs de medische fysica—kunnen zorgverleners een holistische behandeling bieden die alle aspecten van de pijnervaring van de patiënt omvat.
Tinnitus, Gehoorverlies en Sociale Isolatie: Een Transdisciplinaire Verbinding
Als klinisch fysicus gespecialiseerd in de audiologie en tinnitusmanagement zie ik opvallende parallellen tussen de modellen van chronische pijn en de ervaringen van tinnituspatiënten. Veel tinnituspatiënten vertonen vergelijkbaar vermijdingsgedrag, waarbij ze sociale situaties vermijden door frustraties of communicatieproblemen. Net als bij chronische pijn verergert deze sociale terugtrekking hun situatie, waardoor een voortdurende cyclus van isolatie en verergerde symptomen ontstaat (Cima, Vlaeyen, 2011).
https://kennisnet.vgct.nl/factsheet-tinnitus/
Bij de behandeling van tinnitus is dan ook een transdisciplinaire aanpak eveneens essentieel. Diverse zorgprofessionals moeten samenwerken om zowel de fysieke symptomen als de emotionele en sociale gevolgen van tinnitus aan te pakken.
Het Belang van Diagnostiek in een Holistische Aanpak
Ondanks de vooruitgang die we boeken in het aanpakken van pijn- en tinnitusklachten, blijft het cruciaal om exposure therapie en ACT niet als losstaande behandelingen te zien. Als audioloog wil ik bijvoorbeeld voorkomen dat een uitgebreide behandeling doorlopen wordt om klachten te verlichten, om er uiteindelijk achter te komen dat de oorzaak een simpele cerumenprop in de gehoorgang was. Dit benadrukt het belang van grondige diagnostiek bij elke patiënt. Alleen door een gedetailleerd en volledig begrip van de oorzaak van de klachten kunnen we de juiste behandelingen inzetten en effectief resultaten bereiken.
Een Holistische, Transdisciplinaire Benadering van Pijn en Vermijding
Het symposium benadrukte dat vermijding—of dit nu verband houdt met chronische pijn of tinnitus—verregaande sociale en psychologische consequenties heeft. Een transdisciplinaire benadering van behandeling is van cruciaal belang, omdat het zorgverleners in staat stelt om meer uitgebreide, op maat gemaakte zorg te bieden. De nadruk van ACT op acceptatie en deelname aan waardevolle activiteiten, ondanks ongemak, sluit perfect aan bij dit holistische kader.
Onderzoekers uit verschillende disciplines, waaronder dus vooral Nederland, benadrukten het belang van het doorbreken van de vicieuze cirkel van angst en vermijding door middel van samenwerking. Door de krachten te bundelen, kunnen we patiëntgerichte zorgplannen ontwikkelen die zowel de fysieke, emotionele als sociale aspecten van chronische pijn en tinnitus aanpakken.
Hulde aan de Organisatie
Naast de inhoudelijke diepgang was de organisatie van het symposium van uitzonderlijk hoge kwaliteit. Zowel de logistieke aspecten als de zorgvuldige planning van de presentaties zorgden voor een inspirerende en vlot verlopende bijeenkomst. Hulde aan de organisatie voor het samenbrengen van een transdisciplinair gezelschap dat de grenzen van kennis en samenwerking verlegde in het belang van de patiëntenzorg.
Academische Werkplaats Revalidatie Limburg
Het symposium werd georganiseerd door de Academische Werkplaats Revalidatie Limburg waarin wordt samengewerkt met de vakgroep revalidatiegeneeskunde van de faculteit ‘Health, Medicine and Life Sciences’ van de Universiteit Maastricht, de Hogeschool Zuyd, Adelante Groep en de sectie Experimentele Gezondheidspsychologie van de faculteit ‘Psychology and Neuroscience’. Het doel van deze samenwerking is kennis te ontwikkelen, te implementeren en te delen, met als doel de revalidatiezorg en opleiding voor revalidatiezorgprofessionals volgens de laatste wetenschappelijke standaard te laten verlopen.
