In de hoop dat het er toch toe doet

20 december 2017

“Een Mexicaanse journalist is dinsdag in de Mexicaanse deelstad Veracruz doodgeschoten toen hij de kerstviering op de school van zijn zoontje bezocht.”

Als ik naar mijn werk rij luister ik altijd BNR de Ochtendspits. Een actualiteiten programma op de radio. In het nieuws van half acht wordt deze trieste gebeurtenis deze ochtend als nieuwsbericht gebracht.

Het raakt me diep, het is de periode voor Kerst, de periode van vergeving, bezinning, er voor elkaar willen zijn. Niet voor niets dat net in deze periode allerlei acties voor goede doelen gehouden worden. Vandaar dat dit kerstgevoel er op deze woensdagochtend 20 december 2017 goed in zit. Dan komt dit bericht van die jonge vader, doodgeschoten voor de ogen van zijn 6 jarig zoontje en diens vriendjes, op de kerstviering op school, keihard binnen.

Omdat het een nieuwsbericht is, gaat het in één adem door met de voetbaluitslagen en het volgende item, het verdwijnen van de fazant. Tja, het is Kerstmis.

Alsof het bericht over de moord op deze jonge journalist zo even tussen de aardappelen en de soep door verteld wordt. Alsof het leven meteen daarna gewoon weer kan worden opgepakt. Alsof al dat waar deze jonge vader als journalist voor aan het vechten was er helemaal niet toe doet.

Kerstgedachten? Voetbaluitslagen van gisteren zijn echt veel belangrijker.

Ik kan mijn oren niet geloven. Het steekt mij zo erg dat ik de BNR redactie een reactie wil gaan sturen. Van mezelf weet ik ondertussen dat ik dingen van me af moet schrijven. Ik pak mijn mobiel en in mijn notities schrijf ik een bericht. Een bericht dat ik uiteindelijk toch maar niet verstuur, omdat ik dacht, wat maakt het uit. BNR gaat mij echt niet serieus nemen. “Dacht je nou werkelijk, Dyon, dat jij de wereld kunt verbeteren? Een druppel op een gloeiende plaat. Laat maar, dat heeft geen zin.” En zo bleef het in mijn notities staan.

Maar nu, vandaag, 14 januari 2018, amper een maand later, lijkt dit bericht toch weer actueel te gaan zijn. Opnieuw is een journalist, midden in het centrum van Mexico stad, voor de ogen van zijn familie, koelbloedig vermoord. Nieuwsbericht.

Ook hier weer een journalist die schreef over de politieke toestanden in Mexico. Opnieuw wordt ik herinnerd aan die jonge vader. Die als journalist de wereld wilde verbeteren. De wereld verbeteren ondanks het risico voor zijn leven en dat van alle geliefden om hem heen. Een jonge journalist die net een aantal dagen voor Kerst het leven laat, brut het leven wordt ontnomen, omdat hij waarschijnlijk iets belangrijks te vertellen had.

Maar zijn woorden mogen niet sterven, zijn woorden moeten leven. Voortleven. Een inspiratiebron zijn voor collega’s in andere landen waarin persvrijheid nog hoog in het vaandel staat. Collega’s die niet voor hun leven hoeven te vrezen en alles kunnen zeggen wat er ook maar in hun gedachte zit.

Voetbaluitslagen en de structuur van een programma is belangrijker dan de dood van een jonge collega?

Dat steekt, dat doet pijn, daarom dacht ik, ook al ben ik geen journalist, ik ben wel een wereldburger, ook ik maak deel uit van wat er nu hier deze wereld gebeurd, ik kan nu hier iets aan doen, door BNR een reactie te sturen.

Een kerstkaart van één van mijn vrienden uit San Diego gaat nu door mijn hoofd. Bij de kerstkaart is er elk jaar ook een inspirerend verhaal. Dit jaar het verhaal van de Starfish.

The starfish story.

One step towards changing the world.

Dit verhaal inspireert mij nu om dit blog te schrijven, het met jullie te delen en dat ik straks de stoute schoenen aantrek en dit blog als reactie ga sturen naar BNR. In de hoop dat het er misschien toch een beetje toe doet.

Dat de woorden van deze jonge journalist niet verloren gaan en zijn verhaal overal gehoord mag worden.

In de hoop dat het er toch toe doet.

Hieronder mijn ruwe notities van net voor Kerst.

Aan de redactie van BNR Nieuwsradio.

“Hoorde ik het nou goed dat in Mexico een 35 jarige journalist brut wordt vermoord op de kerstviering van zijn zoontje?!

En dat in één adem door de voetbaluitslagen worden genoemd en het volgende item het verdwijnen van de fazant is?!

Zou het een idee zijn om het gedachtengoed van die journalist te eren en er aandacht aan te geven. Is het niet zo dat het werk van een journalist zijn werk pas doet als het gedeeld wordt?

Het raakt mij diep. En het probleem van deze tijd is dat door planning, structuur, het format van het nieuws, het dan maar “gewoon” is om dit even te melden en door te gaan met de dag.

Zou Gumaro Perez, die jonge journalist, niet net nu alle aandacht moeten krijgen om dat waar hij voor stond werelds te maken?

Zou daarmee het vak journalistiek gevierd worden en vooral het verhaal hij wilde delen door velen gelezen en gehoord worden? Net dan zouden die vuile tegenstanders verliezen die hem de mond wilde snoeren, omdat meer mensen te weten komen wat deze journalist te vertellen had. Zijn woorden zouden niet sterven. Zijn woorden zouden leven. Zijn stem zou gehoord worden.

Ik hoorde in de manier waarop het bericht werd gebracht dat ook u geraakt was door dit nieuws. Ik zat zo te hopen dat alles aan regels en structuur nu even overboord werd gegooid en er alle aandacht zou zijn voor waar deze jonge man voor stond. Een heel item zou volgen over de politieke strijd in Mexico. Eer te betuigen en te laten zien, dat de dood van deze jonge man, een collega journalist, er wel degelijk toe doet. En wie weet, door te breken met al die regels en die strakke planning, anders dan andere durven te zijn, daardoor net zelf aandacht te krijgen van andere media en deze woorden zich als een olievlek over de wereld verspreiden, zelfs Mexico bereiken.

In de hoop dat het er toch toe doet, dit bericht.”

De macht van de media

Ik maak mij grote zorgen over de invloed van “journalistiek” op maatschappelijke en politieke zaken. Want naar mijn idee is de professionele journalistiek een entertainment business geworden, met een grote politieke en maatschappelijke invloed waar deze industrie zichzelf wel of niet bewust van is.

De vraag is namelijk niet in eerste instantie welk nieuws moet er worden gebracht? De meest belangrijke vraag is; Hoe haal ik vandaag zo veel mogelijk kijkers, lezers, volgers binnen?

Jinek, De wereld draait door, Pownews, Pauw, stuk voor stuk “actualiteiten shows” die meer entertainment zijn dan een echte journalistieke weergave van de actualiteit. TV programma’s waarin er een duidelijke kleur gegeven wordt aan de discussie.

Echte journalistiek heeft geen mening en geeft geen richting aan. De lezer, de kijker, maakt zelf zijn eigen mening met de informatie die die krijgt.

Filosofie zou de basis moeten zijn van elke journalistieke weergave. Een filosoof belicht alle aspecten, always listens to both sides of the story en geeft niet een hele sterke mening. Voor elke partij zijn er voor- en nadelen te benoemen. En dat is een vak apart.

Afgelopen weken opnieuw deze macht van de media zich zien ontwikkelen in de commotie rondom positie Camiel Eurlings IOC.

Uiteindelijk na een aanhoudende stoet van discussies en interviews en meningen breekt hij dan toch.

Legt Camiel zijn functie neer.

Maar kan mij iemand uitleggen waarom Camiel Eurlings zijn functie heeft moeten neerleggen en aan de andere kant van de wereld een Donald Trump gewoon op zijn troon kan blijven zitten?!

Hoe kan het dat Camiel het veld moet ruimen en een Trump kan blijven zitten?

Alleen al dat in deze zin Camiel en Trump wordt gebruikt doet er al toe. De voornaam gebruiken maakt iemands positie zwakker dan enkel de achternaam te gebruiken. Trump is daarin een groot meester om de kracht van woorden in media te gebruiken vanaf het prille begin. Zijn naam prijkt op alle grote gebouwen, vliegtuigen, boeken, overal zijn eigen (merk)naam. Die veeg je niet zo maar van tafel. Maar enkel de achternaam noemen houdt ook afstand en maakt het moeilijker om dicht bij iemand als persoon te komen. Het gebruik van de voornaam, veel gebruikelijker in Nederland, maakt je meteen kwetsbaarder. Misschien ook een groot probleem in het onderwijs? Een leerkracht bij de voornaam aanspreken creëert meteen het gevoel dat er minder hiërarchie is en daarmee toch ook minder respect? Maar dat is een andere discussie.

Terug naar de invloed van de huidige moderne journalistiek. Er spelen nog een aantal andere factoren een belangrijke rol die naar mijn mening een cruciaal effect hebben op die invloed van de huidige journalistiek op actualiteiten.

Ten eerste is het de herhaling. Hoe vaker een item wordt gebracht, hoe meer mensen erover gaan spreken, hoe belangrijker het lijkt te worden, hoe meer media het gewoon klakkeloos gaat overnemen en hoe meer mensen het gaan aannemen als een feit en er vanuit die bril een mening over gaan hebben, het één heeft invloed op het ander.

Een ander belangrijk aspect; met hoeveel overtuiging en emotie wordt een nieuwsitem gebracht?

Wie wordt er gevraagd om het nieuws te brengen? Wie zit er aan tafel? Welk verhaal wordt er verteld en met welke emotie?

Met andere worden de vraag; hoeveel sensatie voeden ze hiermee? Hoeveel zieltjes kunnen ze er mee gaan winnen?

Camiel Eurlings. Ik ken hem niet persoonlijk, ik ga ook geen oordeel geven over de vraag schuldig of niet schuldig, maar wat ik me heel sterk afvraag is, waarom kan een Trump wel in functie blijven bij het begaan van veel ergere bewezen (politieke) misstappen dan Camiel Eurlings?

Ik heb nog geen idee.

Wat ik wel weet is dat Camiel uit een heel warm gezin komt. Ik heb zijn ouders al een aantal keer mogen ontmoeten en ik ken één van zijn broers en echtgenote heel goed. Ik weet dan ook zeker dat zijn ouders en familie altijd achter hem zullen staan en hem zullen steunen. En ik hoop vurig dat Camiel vanuit die steun die hij nu krijgt van zijn familie en vrienden, dat hij daarmee de klappen kan hebben die hij als mens nu te verduren heeft gehad. Hoge bomen vangen veel wind, maar de hoeveelheid aan negativiteit die over hem heen werd gegooid de afgelopen weken staat denk ik in geen enkele verhouding meer met de “tik” die hij gaf of gegeven zou hebben. Want enig speurwerk over de ex-vriendin van Camiel geeft mij ook wel bedenkingen in de geloofwaardigheid van de aantijgingen die deze mevrouw neer legt. En wordt dit alles in deze tijd van #metoo misschien ook net iets te veel uitvergroot? Wie kan het zeggen?

Maar wat maakt nu het grote verschil met Trump? Is het dat Trump never ever zal toegeven dat hij fout zit? Want niemand die kan dan bewijzen dat hij fout zit, hij blijft gewoon stug beweren dat hij goed is. Hij twittert zelfs dat hij geniaal is.

https://twitter.com/realdonaldtrump/status/949619270631256064

Misschien ís dit zelfs geniaal, want het lijkt ook zo logisch, het moment jezelf toegeeft dat je fout zit, dan verlies je toch meteen. Als je zelf namelijk al aangeeft dat je fout zit, hoe zou een ander dan nog kunnen zeggen dat het goed is?!

Dit alles baart mij grote zorgen. Want dit betekent dat wat Berlusconi al jaren geleden wist en vele andere dictators ook (lees Poetin, Erdogan, Ping Jong Oen, die naam ga ik bewust nooit goed spellen), dat controle over media van groot belang is en dat het nog belangrijker is om nooit en te nimmer schuld te bekennen.

Is dit dan het einde van de pure gepassioneerde politiek? Zijn eerlijkheid, integriteit, jezelf kwetsbaar opstellen ten gunste van anderen geen mooie eigenschappen meer om in de politiek succesvol te mogen zijn?

En is leedvermaak waar de grote massa zo van smult, het verkneukelen aan andermans verlies een drive geworden voor het maken van “journalistieke” TV-programma’s?

De media maakt of kraakt de politiek en bepaald daarmee het wereldbeeld.

In de hoop dat de huidige TV makers zich nog niet bewust zijn van de power die zij hebben en er een beter wereldbeeld van gaan maken op het moment zij zich hier wel bewust van gaan zijn. Dat zij die macht gaan koesteren en de wereld kunnen verbeteren.

Zijn zij het zich wel al bewust en is het hun om dit soort acties en macht te doen, dan maak ik mij grote zorgen.

Want dit voedt enkel de politicus die geen enkele waarde hecht aan kritiek, zij die een olifantenhuid hebben en hun eigen mening enkel van grote waarde is, zij die geen oor meer hebben voor een ander verhaal. Dictoriaal gedrag zal enkel worden beloond en zegevieren.

Maar wie zijn die populistische journalisten? Wie zijn die geniepige redactieleden die op zoek zijn naar die kijkcijferkanonnen? Hoe groot is nu eigenlijk hun macht? Welk doel streven zij na?

Een moedige journalist die dit tot in detail zou kunnen gaan uitzoeken.

De wereld draait helemaal door en de echte reden is de sensatiebeluste journalistiek. Lang leve de persvrijheid. De wereld op z’n kop.